کنترل در مداحی

کنترل در مداحی

روزی یکی از هنرجویان، سئوالی پرسید که مرا به یاد اتفاقی دربارۀ یکی از مداحان انداخت؛ او پرسید چرا در حین خواندن، آب دهان در گلویم می‌پرد و سبب آزارم می‌شود و نمی‌توانم آن را کنترل نمایم، تا حدی که همواره احساس می‌کنم هر لحظه قرار است صدایم بگیرد و دیگر نتوانم بخوانم؟ من در ضمن تعریف آن ماجرا مبحث مهم کنترل را به او یادآوری کردم که محدودۀ وسیعی را شامل می‌شود؛(البته دربارۀ پریدن آب در دهان، بطور کامل در کتاب آموزش مداحی(جلد1) پرداخته‌ایم)

سالها پیش دریکی از هیئت‌های تهران با مداح موفقی آشنا شدم که رفتار عجیبی داشت و این رفتار، تاکنون مرا در بعضی مواقع به فکر واداشته که ما مداحان و کسانی‌ که در حال یادگیری این حرفه می‌باشند باید نسبت به مبحث مهم کنترل و خودداری دقت داشته باشیم؛ رفتار او شاید تا حدی مشمئزکننده بود، ولی او با کنترل خود توانست بر این عملِ غیر قابل انتظار از او، پیروز شود و آن را کنار بگذارد؛ روزجمعه‌ای‌‌ که اغلب از ساعت 7 تا 8 صبح در هیئت‌هایی که معمولاً نام:«محبان‌المهدی(عج)، صاحب‌الزمان (عج) و...»دارند و در آنها دعای ندبه خوانده می‌شود، من در یکی از این هیئت‌ها در شرایطی با ایشان مواجه شدم که دیدم او در حال خواندنِ دعا و مرثیه، دستمال پارچه‌ای بزرگی روی پای خود قرار داده و بطور مدام، آب دهانش جاری است و گویی کنترل برای جلوگیری از او سلب شده است؛ اما بسیار گرم و سوزناک می‌خواند و دیگران نیز آنچنان از صدای توام با شر‌شر آب دهان او آزرده نمی‌شدند؛ ولی معلوم بود که او خود در این حال عذاب می‌کشد و باید برای این مسئله فکر جدّی و مؤثری انجام بدهد؛ مدتها از آن اتفاق گذشت و بارها او را در مجالس دیگر ملاقات کردم و به لطف خدا و عنایات معصومین(علیهم‌السلام) و با همت خود مشخص بود که پس از چندی توانسته است بر این مشکل فائق آید و آن را برطرف نماید؛ وگرنه ممکن بود با سرخوردگی مواجه شده و کم‌کم از این حرفه کنار برود.

در علم روانشناسی مبحث کنترل با عنوان«کانون(منبع) کنترل» یاد می‌شود. «در روانشناسیِ شخصیت، کانون کنترل، آن است که افراد، کنترل رویدادهای زندگی و نتایج آن را بوسیلۀ خودشان باور داشته باشند یا در مقابل، آن‌ها را به نیروهای خارجی فراتر از کنترل خود نسبت دهند؛ پیدایش این مفهوم توسط «جولیان بوت روترJulian Rotter  » در سال ۱۹۵۴میلادی انجام گرفت و از آن زمان به بعد تبدیل به یکی از جنبه‌های مطالعات شخصیتی شده ‌است. کانون کنترل"Locus of control" می‌تواند درونی (باور به اینکه زندگی فرد می‌تواند بوسیله خودش کنترل شود) یا بیرونی (باور مبتنی بر کنترل زندگی توسط عوامل بیرونی از قبیل شانس، سرنوشت، اعمال دیگران که خارج از محدودۀ کنترل خود فرد است) باشد... افراد با کانون کنترل درونی، رویدادهای زندگی را عمدتاً ناشی از اقدامات فردی خود می‌دانند.»(و.پ)

مداح باید این باور را در خود بپروراند که نسبت به امور شخصی و شخصیتی خود باید کنترل داشته باشد؛ اموری از قبیل:کنترل هیجان‌، کنترل خشم، کنترل هوشیاری، کنترل سلامت سیستم بدن، کنترل فضای مجلس و افراد و...

        بسیاری از مسائل مثل مسئلۀ مورد سئوال آن هنرجوی گرامی که در نهایت می‌تواند توسط پزشک با تجویز دارو، حل گردد در تجربه نشان داده که با اراده و تصمیمِ مداح نیز می‌تواند اگر حاد نباشد بدون مراجعه به مراکز درمانی برطرف شود، تنها کافی است نسبت به آن مشکل، آگاهی کافی داشته باشیم و با تمرکز و استفاده از راهنمایی‌های اساتید این فن، بر آن مسلط گردیم. نسخۀ شفا بخشی که معمولاً نتایج خویش را نشان داده این است که باید به خود بگوئیم که:«من می‌توانم خود از پس بسیاری از مشکلاتم برآیم».«"راتر" در جریان یک برنامۀ پژوهشی گسترده دریافت که برخی افراد معتقدند تقویت کننده‌ها به اعمال خودشان بستگی دارند(کنترل درونی) در حالی که دیگران باور دارند که تقویت کننده‌های آنها به وسیلۀ دیگران و نیروهای بیرونی کنترل می‌شوند(کنترل بیرونی)؛ او این مفهوم را «منبع کنترل» نامید...امکان دارد افرادی که جهت گیری درونی دارند از افراد دارای جهت گیری بیرونی سالمتر باشند. پژوهش نشان داده است که افراد دارای جهت گیری درونی، فشار خون پایین تر و حملات قلبی کمتری دارند، در صورتی‌که آنها به مشکلات قلبی مبتلا شوند بهتر از بیمارانی که جهت گیری بیرونی دارند با کارکنان بیمارستان همکاری کرده و زودتر مرخص می‌شوند. افرادی که جهت گیری درونی دارند بیشتر مراقب سلامتی خود هستند.»(شولتز، 1387، 480و483)

دیده‌ها و تجربه‌ها حاکی از این است که بسیاری از مداحان دارای منبع کنترل درونی بوده و به همین دلیل گرایش زیادی به ایجاد تشکل‌ها و مدیریت نهادها و گروهها دارند؛ از دیرباز مدیریت کاروان‌های زیارتی حج و عتبات عالیات و مکان‌های زیارتی به عهدۀ مداحان بوده است؛ لذا در اقشار و آحاد مختلف جامعه و در جلسات هم‌فکری، بسیار شاهد این بوده‌ایم که نظرات مؤثر مداحان، راهگشا و مفید بوده است و در نهایت با تصمیم جمعی، مدیریت بخشی یا تمام فعالیتها به عهدۀ آنان گذاشته شده است.

در نتیجه می‌توان گفت، مداح باید سعی در ایجاد منبع(کانون) کنترل درونی در خود داشته باشد تا با کمک نیروی توکل به خداوند متعال و توسل به معصومین(علیهم‌السلام) که مداح خود بهترین مروّج آن است بر حل  انواع مسائل و معضلات کوچک و بزرگ و هدایت توانمندی‌ها و ارتقاء آنها، موفق و پیروزمند باشد.

مجیدطاهری

28فروردین99

منابع:

شولتز، دوان پی، شولتز، سیدنی الن،(1387). نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، چاپ دوازدهم، تهران:ویرایش.

(و.پ) : ویکی پدیا: https://fa.wikipedia.org